De maandelijkse achtbaan: hoe je cyclus je ADHD-symptomen beïnvloedt

Stel je voor: je zit op kantoor en alles loopt op rolletjes. Je bent gefocust, vinkt taken af alsof je een productiviteitsmachine bent, en dan... bam! Plots voel je je chaotisch, vergeetachtig en sneller geïrriteerd dan anders. Je inbox lijkt een mijnenveld, en zelfs je favoriete podcast stoort je. Klinkt dit herkenbaar, zeker rond die ene periode van de maand? Dan ben je niet alleen. Er komt steeds meer wetenschappelijk bewijs dat hormonale schommelingen tijdens de menstruatiecyclus een flinke impact kunnen hebben op ADHD-symptomen.

Een goede vriendin van me,  laten we haar even Anita noemen, merkte dit zelf ook op. De week voor haar menstruatie voelde ze zich telkens weer als een ongeleid projectiel. Ze vergat afspraken, was extra impulsief en voelde zich constant opgejaagd. Zodra haar menstruatie begon, trok die mentale mist op alsof er een knop werd omgezet. Lange tijd dacht ze dat het ‘gewoon stress’ was, maar toen ze haar cyclus begon te tracken, zag ze het patroon haarfijn verschijnen. Wat eerst een vaag gevoel was, bleek ineens verrassend voorspelbaar.

De wetenschap staat gelukkig niet stil. Onderzoek van Michelle Martel en haar collega’s van de University of Kentucky volgt 97 jonge vrouwen met ADHD gedurende hun volledige cyclus, en wat ze vonden is behoorlijk veelzeggend. De onderzoekers maten dagelijks hormoonniveaus, observeerden stemmingswisselingen en legden cognitieve prestaties vast. Het patroon was duidelijk: ADHD-symptomen zoals onoplettendheid, impulsiviteit en emotieregulatie problemen piekten vooral in de dagen net voor en tijdens de menstruatie. Ook tijdens de ovulatie was er een lichte verergering. De reden? Een daling in het hormoon oestradiol, een vorm van oestrogeen die nauw samenwerkt met dopamine – het ‘motivatiehormoon’ dat sowieso al een rol speelt bij ADHD. En laat dat nu net het neurochemische evenwicht zijn waar mensen met ADHD het vaak moeilijk mee hebben.

Wat betekent dit allemaal? 

Allereerst dat ADHD zich bij vrouwen misschien wel cyclischer voordoet dan bij mannen. Sommige vrouwen lijken zelfs enkel rond hun menstruatieperiode te voldoen aan de diagnostische criteria van ADHD. Dit kan leiden tot onduidelijke of vertraagde diagnoses. Daarnaast suggereert een kleine casestudy dat het tijdelijk opschalen van medicatie in de premenstruele fase voor sommige vrouwen verlichting kan geven, zonder extra bijwerkingen. Interessant is ook dat alternatieven zoals hormonale anticonceptie of psychotherapeutische ondersteuning, denk aan ACT of cognitieve gedragstherapie,  hoopgevende opties lijken voor wie liever niet experimenteert met farmacologie.

Vanuit mijn bril als psycholoog met een hart voor ACT en positieve psychologie, vind ik dit razend interessant. Want wat als we de cyclus niet zien als obstakel, maar als kompas? Een innerlijk ritme dat je leert kennen, respecteren en zelfs benutten? Acceptatie en commitment vormen dan geen eindstation, maar eerder een wegwijzer. Door mindfulness in te zetten tijdens de ‘stormdagen’ van de cyclus, kunnen vrouwen leren hun innerlijke onrust waar te nemen zonder erin verstrikt te raken. En door te handelen naar wat écht belangrijk is, waarden als rust, verbinding of autonomie, ontstaat ruimte om met milde ogen naar die schommelingen te kijken.

Dat vraagt wel wat oefening. Veel vrouwen voelen zich namelijk machteloos, alsof hun brein hen maandelijks in de steek laat. Maar zodra je de logica achter het patroon leert kennen, kun je gaan anticiperen in plaats van alleen reageren. Je zou kunnen experimenteren met taken die meer focus vragen in de eerste helft van je cyclus, en zachtere, meer creatieve of reflectieve taken in de tweede helft. Je plant mildheid, in plaats van overbelasting. En dat maakt een wereld van verschil.

Wat me hoopvol stemt, is dat er wereldwijd een groeiend bewustzijn ontstaat over de invloed van hormonen op het vrouwenbrein. De onderzoekers van Martel zijn momenteel een grootschalige internationale studie aan het opzetten waarin vrouwen actief mee mogen bepalen wat onderzocht wordt. Eindelijk krijgt de vrouwelijke ervaring binnen ADHD het podium dat ze verdient.

Dus wat neem je hieruit mee? Je cyclus is geen detail. Het is een krachtig biologisch ritme dat je ADHD-symptomen niet alleen kan beïnvloeden, maar ook kan verklaren – en misschien zelfs helpen verzachten, als je leert ermee samen te werken. Door bewust te worden van die hormonale golven, kun je je zelfzorg, therapie en zelfs medicatie afstemmen op jouw natuurlijke ritme. En in plaats van telkens opnieuw te crashen tegen dezelfde muur, leer je surfen op de golf.

Kortom: laat je waarden het kompas zijn, en leer dansen op het ritme van je cyclus. Niet omdat je perfect moet functioneren, maar omdat je méér bent dan je brein op een slechte dag. Je bent een geheel, een systeem, een vrouw in beweging.